Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları, İş Yaşamı ve Psikososyal Riskler
“Sürdürülebilir Kalkınma için Küresel Amaçlar”, 2015’te Türkiye dahil Birleşmiş Milletler’e üye 193 ülke tarafından belirlenmiştir ve 2030’a kadar dünya genelinde üç ana kritik etki yaratmayı hedeflemektedir.
Aşırı yoksulluğu sona erdirmek.
Eşitsizlik ve adaletsizlik ile mücadele.
İklim değişikliğini düzeltmek.
Onyedi ana amaç ve 169 alt hedeften oluşan bu girişim, 2030’a kadar, dünya genelinde her türlü sosyal oluşum ve mecra üzerinden yürütülen çalışmalarla bu kritik üç ana problem açısından aksiyonlar alınmasını teşvik etmektedir. Bireysel, kolektif, kurumsal ve devletler ölçeğindeki tüm faaliyetlerin küresel amaçlara nasıl hizmet ettiği üzerinde düşünülmesini öncelik olarak sunan bir zihniyet değişikliği vurgulanmaktadır.
Bugün, kamu, özel sektör, mesleki örgütler ve sivil toplum örgütleri, yaptıkları tüm faaliyetleri “Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları” ile ilişkilendirme konusunda teşvik ediliyor.
“Sürdürülebilir kalkınma için Küresel Amaçlar” [1.1] bireylerin ve sosyal oluşumların taahhüt edeceği ilkeler sunuyor. “Kimseyi Geride Bırakma”dan tüm insanlar için ve tüm ülkelerde uygulanması teşvik edilen bu oluşum, amaçların herkes tarafından bilinmesi gerektiğini vurgulayarak, insanlığı “Harekete Geç”meye ve “Herkese Anlat”maya davet ediyor. Örneğin, eğitim kurumlarını ve çalışanlarına yönelik “Dünya’nın En Büyük Dersi” açık eğitim platformu, bu ilkeleri çocuklar ve gençlere ulaştırmak için sistematik kanallardan birisi olarak hazırlanmış.
“Hedefler için İş Dünyası Platformu[1.2]” ise kurumların, küresel hedefler açısından öz-değerlendirme yapabilecekleri, faaliyet alanlarını, süreçlerini ve ürünlerini küresel amaçlar açısından gözden geçirebilecekleri bir odak sunuyor.
Türkiye’de de “Hedefler için İş Dünyası Platformu”, UNDP (Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı), TÜSİAD, TÜRKONFED öncülüğünde kalkınma amaçlarına yönelik iş dünyasının rolünü vurgulamak, katkılarını sağlamak ve katılımı artırmak, böylelikle “Türkiye’yi sürdürülebilir kalkınma amaçlarına yaklaştırmak” amacıyla 2019 yılında kurulmuş. Bu oluşum, “Özel Sektör Sürdürülebilir Kalkınmaya Nasıl Destek Olabilir?” sorusuna cevap verirken, finansman ve yatırımla sınırlı kalmadan, “yenilik sunma kapasitesi, insan kaynakları, teknik bilgiler ve teknolojik girdiler” üzerinde duruyor. Yeni iş alanları, hizmet ve ürün fırsatları, verimlilik ve performans artışı, sürdürülebilirliğe önem veren şirketler için finansman desteği ve teşvikler, kurumların yetenek havuzunu genişletme potansiyeli ise “Sürdürülebilir Kalkınma Alanında Çalışmanın Özel Sektöre Katkısı” olarak sıralanıyor.
Bu karşılıklı faydayı ifadelendirirken, özellikle “Amaç 8.İnsana yakışır iş ve ekonomik büyüme” kapsamında,
insanın değerli hissettiği,
kendini gerçekleştirebildiği,
emeğinin karşılığını alabildiği,
sağlığı ve hayatı pahasına çalışmadığı
işler ve organizasyonların işgücünün erişimine sunulması gerektiğini düşünüyoruz.
Bu kapsamda,
“İnsan kaynağının sürdürülebilirliği” için çalışanın fiziksel ve psikolojik sağlığını koruyucu ve can güvenliğini güvenceye alacak sistemlerin kurulmasına vurgu yapılmasının zorunlu olduğuna inanıyoruz. [1.3]
Uluslararası Standardizasyon Örgütü (ISO) küresel amaçlar açısından iş dünyasının sağlayabileceği katkılar konusunda iyi bir örnek oluşturuyor. ISO, 2018’den başlayarak hazırladığı tüm standartların kalkınma amaçlarına nasıl hizmet ettiğini detaylı şekilde analiz etmiş durumdadır. [2.1], [2.2]
ISO’nun kalkınma amaçlarına etkisi açısından ele aldığı standartlar arasında “ISO 45001- İs Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Standardı” ve bunun güncel kaynaklarından birisi olan “ISO 45003- İşyerinde Psikolojik Sağlık Ve Güvenlik – Psikososyal Risklerin Yönetimine İlişkin Kılavuz”dur. Çalışan sağlığı ve güvenliği yönetim sistemi ve bu kapsamda psikolojik sağlık ve güvenlik risklerinin yönetimi konusunda rehberlik sağlamayı hedefleyen 45003 kılavuzunun dokunduğu kalkınma amaçlarını ISO şu şekilde listeliyor.
Amaç 3.Sağlık ve kaliteli yaşam Amaç 5.Toplumsal cinsiyet eşitliği Amaç 8.İnsana yakışır iş ve ekonomik büyüme Amaç 9.Sanayi, yenilikçilik ve altyapı Amaç 10.Eşitsizliklerin azaltılması Amaç 11.Sürdürülebilir şehirler ve topluluklar Amaç 16.Barış, adalet ve güçlü kurumlar
Böylelikle, işletmeler, “45001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemleri” ve “ISO 45003 Psikososyal Risklerin Yönetimine İlişkin Kılavuz” kanalıyla, çalışanları için güvenli ve sağlıklı iş koşulları yaratmakla kalmayacak, aynı zamanda güvenli iş ve sağlıklı çalışanlar vesilesiyle küresel kalkınma amaçlarına da hizmet edebilecektir. İşletmelerin en değerli kaynağını oluşturan insanın, sağlığının, yetkinliklerinin ve enerjisinin sürdürülebilir kılınmasını sağlayacak iş tasarımları, kişiler arası ilişki biçimleri ve kalitesi, yönetici yaklaşımları, liderlik tarzları ve örgüt kültürü, hem fiziksel hem de psikolojik açıdan
İşletmelerin en değerli kaynağını oluşturan insanın, sağlığının, yetkinliklerinin ve enerjisinin sürdürülebilir kılınmasını sağlayacak iş tasarımları, kişiler arası ilişki biçimleri ve kalitesi, yönetici yaklaşımları, liderlik tarzları ve örgüt kültürü, hem fiziksel hem de psikolojik açıdan güvenli koşulların yaratılmasına imkan verecektir. Çalışma yaşam kalitesini yükselten her türlü girişim, aynı zamanda işleri ve iş yaşamını “insana yakışır” hale dönüştürecektir.
Sürdürülebilir Kalkınma Amaçlarında 2020 itibariyle gerisayım başladığı için bu alanda dünyada hararetli çalışmalar içine girildiğini gözlemliyoruz. Bu gerisayım “Eylem Onyılı” olarak isimlendiriliyor[3.1]. Tüm işletmeler, bu son 10 yılda, insanların çalışma koşullarını iyileştirmeyi, güncel bir odak olarak, psikososyal riskleri kontrol altına almayı, çalışanların psikolojik sağlığını koruyacak bir örgütsel sistem kurmayı hedeflemelidir. ISO 45003 bu hedefe hizmet edecek bir çerçeve sunmaktadır.
PRISMA ENSTİTÜ, Türkiye iş dünyasının sürdürülebilir kalkınma hedeflerine olan katkılarını, psikososyal risklerin önlenmesi ve çalışan psikolojik sağlığının korunması açısından görünür kılmalarını desteklemek için de faaliyet göstermeye hazırdır.
İzleyeceğimiz yaklaşım ve metodolojiler hakkında fikir almak için bizimle temasa geçebilirsiniz.
